Prowadzenie działalności gospodarczej jest powszechnym wyborem zawodowym dla wielu osób. Jest to podstawowe prawo, które każdy obywatel może realizować. Jednak w niektórych przypadkach to prawo może zostać ograniczone lub całkowicie wyłączone. W takiej sytuacji muszą zaistnieć odpowiednie przesłanki, które będą podstawą do tego zakazu. Z tego artykułu dowiesz się, kiedy i w stosunku do kogo możliwy jest zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
W jakim celu można zostać objętym zakazem prowadzenia działalności gospodarczej?
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej ma za zadanie odstraszać od zachowań, które naruszają prawo. Ma też zabezpieczać przed łamaniem prawa prowadzenia działalności gospodarczej. Dzieje się tak poprzez nałożenie odpowiednich konsekwencji na nieuczciwych przedsiębiorców, którzy mogą narażać swoich kontrahentów na niemożność zaspokojenia należności. O jakich konsekwencjach mowa? Orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej może prowadzić do wykluczenia z obrotu gospodarczego nawet na okres 10 lat.
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej może wynikać z orzeczenia sądu karnego. W kodeksie karnym zostały ujęte zapisy m.in. o zakazie zajmowania określonych stanowisk, wykonywania określonych zawodów lub właśnie zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej. W tym ostatnim przypadku sąd musi skonkretyzować rodzaj działalności gospodarczej, jakiej dotyczyć będzie zakaz. Nie jest więc możliwe, żeby sąd orzekł jedynie zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, bez dokładniejszego sprecyzowania czego ma dotyczyć.
Kiedy jeszcze jest to możliwe?
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej sąd może również orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku skazania za przestępstwo, popełnione w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, jeśli dalsze jej funkcjonowanie oznaczałoby zagrażanie istotnym dobrom chronionym prawem. Takie postępowanie może nastąpić również w przypadku, kiedy sprawca nie posiadał formalnie zgłoszonej działalności gospodarczej.
Innym przypadkiem, kiedy jest możliwe otrzymanie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jest wystąpienie przyczyn związanych z ustawą Prawo upadłościowe.
Ogłoszenie upadłości a zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
Zgodnie z przepisami Ustawy – Prawo upadłościowe, sąd ma możliwość orzeczenia o odebraniu prawa do prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej, oraz zakazu pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia, dla osoby, która z własnej winy:
- Nie złożyła wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, czyli 30 od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności.
- Zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, w istotny sposób przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie.
- Pomimo zobowiązania do wydania lub wskazania majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów, nie wydała ich.
- Jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości.
- Jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonał innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniał postępowanie.
Kto składa wniosek o zastosowanie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec przedsiębiorstwa?
Najczęściej taki wniosek składany jest przez wierzycieli, którzy nie mogą odzyskać pieniędzy od dłużnika. Jednak samo złożenie wniosku nie spowoduje nałożenia zakazu na przedsiębiorcę. W takiej sytuacji od wierzyciela będzie musiał wykazać przed sądem przesłanki orzeczenia zakazu prowadzenia działalności. Nie tylko wierzyciele mogą wystąpić o nałożenie zakazu. Taki wniosek może zostać zgłoszony również przez syndyka, nadzorcę sądowego, zarządcy przymusowego, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a także prokurator.
Prokurator będzie pełnić szczególną funkcję zwłaszcza w przypadku, kiedy wobec przedsiębiorcy wszczęto postępowanie karne. Może tak się stać np., kiedy prowadzona działalność działa w sposób niezgodny z prawem. Np. poprzez oszustwa, wyłudzenia, czy nawet pranie brudnych pieniędzy. Takie przypadki zgłasza prokuratura poprzez wystąpienie z zakazem.
Ufff całkiem spory tego – czy jest coś jeszcze?
Dwa ostatnie organy, które mogą wnieść do sądu wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, to Urząd Skarbowy i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Do takich sytuacji może dojść w przypadku, kiedy przedsiębiorca zalega z uregulowaniem podatków lub składek na ubezpieczenie.
Jakie są skutki orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej?
Na mocy artykułu 373 ustawy Prawo upadłościowe, skutki nałożenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na przedsiębiorcę obejmują:
- Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, który wynika ze wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej.
- Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej.
- Zakaz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności. Dotyczy to również spółek handlowych, przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeń.
- Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej ma bardzo szeroki zakres. Oznacza to, że osoba, która wcześniej była przedsiębiorcą, może jedynie pracować na podstawie umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych.
Trwanie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej zależy od wielu czynników. M.in. od stopnia winy przedsiębiorcy, skutki podejmowanych działań, poziomu obniżenia wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego, a także rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Czy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej dotyczy członka zarządu spółki?
Tak, w tym przypadku zakaz obowiązuje. Zakaz prowadzenia działalności obejmuje zakaz pełnienia funkcji reprezentacyjnej dla wszelkiego rodzaju przedsiębiorców, czyli w tym także członek zarządu. Taka osoba nie może pełnić funkcji członka zarządu spółki partnerskiej, z ograniczoną odpowiedzialnością czy także spółdzielni.
Dodatkowo, taki zakaz nie tylko obowiązuje w przypadku członka zarządu, ale także funkcji pełnomocnika. Mowa tu zarówno o prokurze, pełnomocnictwie, które zostało udzielone przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą poprzez wpis do CEIDG, jak i pełnomocnictwie udzielonym przez tzw. Zgromadzenie Wspólników (np. w celu wykonania określonej czynności).
Należy także pamiętać, że zakaz prowadzenia działalności obejmuje również pełnienie funkcji kontrolnych. Do takich funkcji zalicza się pełnienie funkcji członka Rady Nadzorczej lub komisji rewizyjnej w spółce z o.o., spółce akcyjnej i spółdzielni.
Zakaz prowadzenia działalności a akcje i udziały
W tym przypadku nałożony zakaz nie koliduje z posiadanymi udziałami lub akcjami. To oznacza, że w przypadku nałożenia na udziałowca lub akcjonariusza zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, nie jest konieczne wyzbywanie się udziałów ani akcji.